Κανέλλος, Βάσος: "Isadora Duncan", Η αρχαία ελληνική τραγωδία, μελέτη Βάσου Κανέλλου, σελ. 19. Αθήνα, εκ του εθνικού τυπογραφείου, 1964.
Isadora Duncan was my spiritual and beloved teacher, she was inspired from the ancient sculpture and vase painting to conceive the idea that the human body could be made to express by its own action and gesture all the emotions which the most complicated or passionate music could convey.
She danced music by Chopin, Mendelsson and Gluck and other classical composers and embodied Botticelli's "Spring" and other great pictures in her Classical Studies.
She had a theory which she lectured upon and illustrated at the same time exactly as Tanagra did later in our Athens School - there were we revived the Classic Chorodramas, studying and performing in the Ancient Theaters of Greece.
It was indeed a true artistic Renaissance - and it was the dream of Isadora.
Κανέλλος, Βάσος: "Πώς γνώρισα την Ισαδώρα Δούγκαν", Η αρχαία ελληνική όρχησις, σελ. 29-30. Αθήνα, 1966.
Ημουν τότε μαθητής του Γυμνασίου καί σπούδαζα συγχρόνως καί ζωγραφική στην Αθήνα. 'Ένα πρωΐ μέ συμμαθητάς μου στο Εθνικό Γυμναστήριο, κοντά στον Ιλισό, επροπονούμεθα στο πένταθλο. Ημουν έτοιμος να ρίξω το δίσκο μου, όταν τυχαίως κυττάζοντας ψηλά πρός το λόφο είδα μέ έκπληξι νά ξεπροβάλλη μιά άμαξα, που οί ακτίνες του ήλιου τήν έδειχναν νά λάμπη σαν χρυσή καί ή όποία έτρεχε στο δρόμο τής βουνοπλαγίας.’Έκθαμβος, αλλά καί περίεργος γιά τή μαγική εικόνα όπου πλησίαζε μέ έπιβάτας πέντε χλαμυδοφόρους, και οδηγό ένα υψηλό καί εύσωμο άνδρα, ακριβώς όπως ό ήνίοχος των Δελφών, ό όποιος όρθιος κρατούσε το χαλινό ενός κατάλευκου αλόγου. Αυτομάτως άφησα καταγής τό δίσκο μου, τούς φίλους μου, πού καί αυτοί κατάπληκτοι έβλεπαν το θέαμα καί έτρεξα πίσω από το χρυσό άρμα! Θά έτρεξα ένα χιλιόμετρο γιά νά πλησιάσω τό άρμα, οί πέντε έπιβάται του οποίου βλέποντάς με νά καλπάζω ξέσπασαν σέ ακράτητα γέλια καί σταμάτησαν. Μέ ένα πήδημα τότε βρέθηκα στο καπώ τής άμάξης καί προσπαθούσα νά βεβαιωθώ άν οί μυστηριώδεις έπιβάται ήσαν άνθρωποι ή φαντάσματα, οπότε ακούω μιά τών κυριών νά μέ έρωτά: είσαι μαραθωνοδρόμος νεαρέ μου ή άγγελος άπό τον "Ολυμπον; Κούνησα αρνητικά τό κεφάλι μου, γιατί δέν μπορούσα νά άνασάνω ακόμη άπό τό τρέξιμο. Γνωρίζεις νά μάς όδηγήσης στον Κολωνό; Μάλιστα τής άπήντησα μέ θάρρος πλέον καί αφού διεπίστωσα ότι δέν έπρόκειτο περί φαντασμάτων, τούς εξήγησα ότι εκεί έζησε ό Σοφοκλής καί έγραψε τον Οίδίποδα : Στο άκουσμα τής λέξεως Οίδίπους έστρεψε μιά άλλη Κυρία τής συντροφιάς καί μου έκαμε νεύμα νά καθήσω δίπλα της. Η συγκίνησίς μου ήτο μεγάλη, ή κλασσική ομορφιά της, τό μεταξωτό πέπλο της, πού άνέμιζε, ή χλαμύδα της, τά ωραία καστανά μαλλιά της μέ είχαν συναρπάσει κυριολεκτικώς. Τότε ή παρακαθημένη Κυρία πού δέν ήτο άλλη άπό τήν άδελφή του Αγγέλου Σικιελιανού, ή Πηνελόπη Δούγκαν, μου είπε: Γνωρίζεις μέ ποια συνομιλείς; μέ τήν χορεύτρια Ίσαδώρα Δούγκαν. Στο άκουσμα τού ονόματος τής Μεγάλης χορεύτριας άναστήθηκα άπό θαυμασμό, άλλά καί ντροπή γιά τό τρόπο πού μεταχειρίστηκα νά τούς πλησιάσω καί ήμουν έτοιμος νά πηδήξω άπό τό άμάξι, τρέχοντας πρός τούς φίλους μου.
Η Ίσαδώρα όμως μέ συνεκράτησε πλησίον της καί μου είπε: θαυμάζω τήν τόλμη σου, τήν εξυπνάδα σου, άλλά καί τήν κλασσική μορφή σου. Επιθυμώ νά γίνης μαθητής τής σχολής μου...
Δυο εβδομάδες αργότερα ή Ίσαδώρα έδιδε συναυλία στο Δημοτικό θέατρο Αθηνών, μέ πρόγραμμα κλασικών χορών. Εννοείται ότι βρισκόμουν σέ τιμητική θέσι. ΙΙαρηκολούθησα τήν παράστασι εκείνη μέ κατάνυξι. Ητο γραμμένο νά άνάψη κατά τοιούτον τρόπον ή καλλιτεχνική φλόγα στή ζωή μου και νά γίνη πραγματικότης ή φιλοδοξία μου στήν όρχησι!
Αίσθάνθηκα ότι ή ρυθμική πλαστική τέχνη θά έγίνετο ή αποστολή πλέον τής ζωής μου. 'Η Ίσαδώρα Δούγκαν έγινε έκτοτε ή οδηγός μου, ή εμπνευσίς μου ή Δασκάλα μου.
’Έτσι άνετράπη το πρόγραμμα τής ζωής μου, άρχισε ή καλλιτεχνική σπουδή μου στήν όρχησι, έγκατέλειψα προσωρινώς τά χρώματα καί τά πινέλα μου, άπό ένα συμβάν απροσδόκητο, από το θάρρος όπου μου εδωσε τό πηγαίο ταλέντο μου στή τέχνη, και όλα αυτά τά χρεωστώ στο χρυσό άμάξι, πού μετέφερε τή μούσα μου, τή μεγάλη καλλιτέχνιδα, όπου συνετέλεσε στή καλή αρχή τής σταδιοδρομίας μου στή κλασσική τέχνη, στο Χορόδραμα.
Βάσος Κανέλλος
*****
Kanellos, Vassos: "The Golden chariot", the antique Greek dance and Isadora Duncan. Illustrated, pp. 31-32. Athens, 1966.
The Golden chariot
When I was a student in Athens at the School of Fine arts, an extraordinary thing happened which, al the time, seemed almost a miracle to me. It changed the direction of my life and swept me unexpectedly toward a career on the stage.
It was an early spring morning on the banks of the Ilysos. The mountains were violet blue with a soft haze over the valleys.
As was our custom, some of us boys had been practicing the five games of the pentathlon in the outdoor gymnasium before going to school. I was about to throw the discus when I happened to look up and stopped, amazed.
In the mist of the foothills I saw a chariot! A chariot glinting golden in the sun! If was coming rapidly down the mountain road toward us, drawn by a white horse.
I shouted in astonishment to my friends. They came running, and we stood with mouths open watching this miracle coming toward us, seemingly from the past. And then as the chariot swept by, I saw the driver standing straight and tall, and saw that five people were seated in it, dressed in classic tunics.
My curiosity was inflamed. Were they ghosts, or real people? Who were they? I started to run. I saw the chariot disappear in a cloud of dust, as I ran 1 caught sight of it again and saw that it had slowed down, but I ran a mile before I caught up with it.
The people in the chariot laughed as I came up beside them, panting, my heels flying in the air. The chariot slowed down and someone spoke to me in Greek, "who are you, boy? Are you a Marathon runner?".
I shook my head, trying to get my breath, and then blurted out, "who are you? You must be the ghosts of my forefathers!"
"No ... we are the Duncans.
All I could do was stare at the lovely lady beside me. Her sheer white scarf blew against my face, and I fell the touch of a goddess. Her classic features, her chestnut hair, her flowing robes and her gentle smile enchanted me.
"Here is Isadora", said Penelope, who had first spoken to me.
So this was Isadora... the famous Isadora Duncan! Embarrassed, and suddenly conscious of my dusty clothes, I turned to run away, but Isadora put a hand on my shoulder. She and Penelope spoke for a moment in English and then Penelope turned to me and said, «Would you like to join our dancing school and work with us, boy?».
On my part, there was no hesitation in accepting this amazing offer. Two weeks later, Isadora gave a concert at the Municipal theatre in Athens, interpreting pastoral idylls and heroines of ancient Greece to symphonic European music. She brought alive the characters and dramas of the ancient world which I had studied in school and which had become so real to me. Her «Dance at the Sea Shore of Aulis» by Gluck; her "Moment Musical" by Shubert, and her "Bacchanal", gave wings to my spirit and stirred my ambitions. I was awakened and kindled with fire. Instinctively, I knew this moving, plastic art would be my mission in life.
Isadora became my guide and inspiration and my teacher. So began my artistic career. I had dropped my paints and my brushes and had run after a golden chariot - the chariot which has carried me to the happiest expression of my life ... the dance - drama.
VASSOS KANELLOS
